Nowa kolejność filmów MCU nie ma sensu. „Czarna Wdowa” po napisach spoiluje „Avengersów” (2024)

Rozrywka
Filmy

Jaka jest prawidłowa kolejność oglądania filmów Marvela? O co chodzi z fazami? Jak się mają do tego seriale i inne treści? Gdzie znaleźć produkcje z cyklu MCU i jak lepiej się do nich zabrać: chronologicznie, czy może jakoś inaczej? Czym są Saga Nieskończoności i Saga Multiwersum? Odpowiadamy na wszystkie te pytania! W jednym miejscu zebraliśmy pełną chronologiczną listę filmów i seriali z Marvel Cinematic Universe wraz z ich datami premier.

Piotr GrabiecAUTOR

25.09.2023

10:48

Nowa kolejność filmów MCU nie ma sensu. „Czarna Wdowa” po napisach spoiluje „Avengersów” (1)

REKLAMA

dyskusja

Marvel Cinematic Universe, czy teżmoże już wręcz Marvel Cinematic Multiverse, to cykl na który składają się przede wszystkim kinowe blockbustery oraz seriale udostępniane w Disney+ (zarówno aktorskie, jak i animowane). Te ekranizacje komiksów słynnego wydawnictwa stworzonego przez legendarnego Stana Lee łączy to, że osadzono je fabularnie w tym samym uniwersum o nazwie Ziemia-616 (nie mylić z komiksową Ziemią-616!), dzięki czemu mamy masę team-upów i cameo.

REKLAMA

Czytaj inne nasze poradniki dotyczące kolejności oglądania filmów i seriali:

„Wojny klonów” i „Rebelianci” - w jakiej kolejności oglądać animacje „Star Wars”?
W jakiej kolejności oglądać filmy „X-Men” oraz „Deadpool”? No i co z „Loganem”?
DC: kolejność oglądania. Superman, Batman i nie tylko - pełna lista (nie tylko DCEU)

Problem w tym, że jeśli ktoś chciałby nadrobić MCU od zera, to pojawiają się pytania: od czego zacząć i w jakiej kolejności oglądać filmy i seriale Marvela, żeby się nie pogubić? Disney udostępnia listę chronologiczną w swoim serwisie VOD, ale nie uwzględnia ona np. osobno sezonów seriali. Sprawę komplikuje fakt, że są sceny będące flashbackami i flashforwardami, a do tego dochodzą podróże w czasie i multiwersum. No i można brać pod uwagę nie chronologię, a daty premier (do czego wrócimy).

Kolejność oglądania filmów Marvela w 2024 - pełna lista chronologiczna (wraz z innymi produkcjami MCU, w tym z serialami)

Pytanie o kolejność cyklu Marvel Cinematic Universe mogą zadawać sobie nie tylko te osoby, którym do tej pory nie było po drodze z superbohaterami pokroju Iron Mana i Spider-Mana lub oglądali ekranizacje ich komiksowych przygód wyrywkowo, ale także ci najwięksi fani. W większości przypadków kolejne produkcje zostają osadzone fabularnie nieco później niż te poprzednie, ale nie jest to nienaruszalną zasadą - czasem bywają prequelami lub sidequelami i przeplatają się fabularnie.

Jakby tego było mało, od jakiegoś czasu bohaterowie potrafią podróżować w czasie, a do tego skaczą między uniwersami po całym multiwersum, gdzie czasem spotykają inne wersje znanych już postaci. W jakiej kolejności ułożyć w takim razie produkcje w ramach MCU na jednej czasu? Jest to od lat sp*rną kwestią wśród fanów, ale na podstawie najnowszych oficjalnych informacji (w tym aktualnej Świętej Chronologii) oraz dialogów i easter-eggów przygotowaliśmy listę chronologiczną dla Ziemi-616:

Captain America: The First Avenger (Kapitan Ameryka: Pierwsze starcie) / 06.1943-03.1945;
Captain Marvel (Kapitan Marvel) / lato 1995;
Iron Man / wiosna 2008;
Iron Man 2 / wiosna 2010;
The Incredible Hulk (Incredible Hulk) / wiosna 2010;
Thor / wiosna 2010;
The Avengers (Avengers) / wiosna 2012;
Thor: The Dark World (Thor: Mroczny Świat) / jesień 2013;
Iron Man 3 / 12.2013;
Captain America: The Winter Soldier (Kapitan Ameryka: Zimowy żołnierz) / wiosna 2014;
Guardians of the Galaxy (Strażnicy Galaktyki) / lato 2014;
Guardians of the Galaxy Vol. 2 (Strażnicy Galaktyki Vol. 2) / jesień 2014;
I Am Groot, sezony 1-2 (Ja Jestem Groot) / 2014;
Daredevil, sezon 1 / 2014;
Jessica Jones, sezon 1 / wiosna 2015;
Avengers: Age of Ultron (Avengers: Czas Ultrona) / wiosna 2015;
Ant-Man / lato 2015;
Luke Cage, sezon 1 / lato 2015;
Daredevil, sezon 2 / lato 2015;
Iron Fist, sezon 1 / wiosna 2016;
The Defenders, sezon 1 / wiosna 2016;
Captain America: Civil War (Kapitan Ameryka: Wojna bohaterów) / wiosna 2016;
Black Widow (Czarna Wdowa) / wiosna-lato 2016;
Black Panther (Czarna Pantera) / lato 2016;
Spider-Man: Homecoming / jesień 2016;
The Punisher, sezon 1 / zima 2016;
Doctor Strange (Doktor Strange) / 2016-2017;
Jessica Jones, sezon 2 / wiosna 2017;
Luke Cage, sezon 2 / lato 2017;
Thor: Ragnarok / jesień 2017;
Iron Fist, sezon 2 / zima 2017;
Daredevil, sezon 3 / zima 2017-wiosna 2018;
The Punisher, sezon 2 / wiosna 2018
Jessica Jones, sezon 3 / wiosna 2018
Ant-Man and the Wasp (Ant-Man i Osa) / wiosna 2018;
Avengers: Infinity War (Avengers: Wojna bez granic) / wiosna 2018;
Avengers: Endgame (Avengers: Koniec gry) / jesień 2023;
Loki, sezony 1-2 / to skomplikowane;
What If...? (A gdyby…?), sezony 1-2 / to skomplikowane;
WandaVision, sezon 1 / jesień 2023;
Shang-Chi and the Legend of the Ten Rings (Shang-Chi i legenda dziesięciu pierścieni) / wiosna 2024;
The Falcon and the Winter Soldier (Falcon i Zimowy Żołnierz), sezon 1 / wiosna-lato 2024;
Spider-Man: Far From Home (Spider-Man: Daleko od domu) / lato 2024;
Spider-Man: No Way Home (Spider-Man: Bez drogi do domu) / lato-jesień 2024;
Eternals / jesień 2024;
Doctor Strange in the Multiverse of Madness (Doktor Strange w multiwersum obłędu) / jesień 2024;
Hawkeye, sezon 1 / zima 2024;
Moon Knight, sezon 1 / wiosna 2025;
Black Panther: Wakanda Forever (Czarna Pantera: Wakanda w moim sercu) / wiosna 2025;
Echo, sezon 1 / wiosna 2025
She-Hulk: Attorney at Law (Mecenas She-Hulk), sezon 1 / wiosna-jesień 2025;
Ms. Marvel, sezon 1 / jesień 2025;
Thor: Love and Thunder (Thor: Miłość i grom) / jesień 2025;
Werewolf by Night (Wilkołak nocą) / jesień 2025;
The Guardians of the Galaxy Holiday Special (Strażnicy Galaktyki: Coraz bliżej święta) / zima 2025;
Ant-Man and the Wasp: Quantumania (Ant-Man i Osa: Kwantomania) / 2026
Guardians of the Galaxy Vol. 3 (Strażnicy Galaktyki Vol. 3) / 2026;
Secret Invasion, sezon 1 (Tajna Inwazja) / 2026
The Marvels (Marvels) / 2026

Na liście uwzględniłem orientacyjny czas akcji głównej części danego filmu lub serialu, ale trzeba pamiętać, że w ich ramach mamy też retrospekcje oraz sekwencje rozgrywające się później, w tym w scenach po napisach. Większość powyższych produkcji można obejrzeć przy tym w polskim Disney+, ale nie wszystkie - nie ma u nas np. „The Incredible Hulk” wytwórni Universal ze względu na kwestie licencyjne. Obecnie w bibliotece tej usługi VOD nie ma też trzech filmów Sony o Spider-Manie.

Co jednak ciekawe, na początku 2024 r. na chronologicznej liście Disney+ pojawiły się też seriale „Daredevil”, „Jessica Jones”, „Luke Cage”, „Iron Fist” i „The Punisher” oraz „The Defenders” wyprodukowane przez Marvel Television dla Netfliksa, których status w kanonie był niepewny. Problem tylko w tym, że przeplatają się fabularnie ze sobą, a pierwsze pięć ma po dwa lub trzy sezony i to rozłożone w czasie. Z tego powodu na powyższej liście każdy z nich umieszczony został osobno.

Do serii MCU zaliczane są też krótkie humorystyczne one-shoty, z których możemy w polskim Disney+ oglądać trzy: „The Consultant” (wiosna 2010), „All Hail the King” (12.2012) i „Team Thor” (2016). Poza nimi Marvel wydał też „A Funny Thing Happened on the Way to Thor’s Hammer” (wiosna 2010), „Item 47” (wiosna 2012), „Agent Carter” (1946), a także drugą część „Team Thor” (2016), „Team Darryl” (2018) oraz klipy z fikcyjnych redakcji WHIH i The Daily Bugle.

Warto też tu napomknąć, aby nie mylić wspomnianego one-shota „Agent Carter” z serialem telewizji ABC o tym samym tytule, który nie jest zaliczany do MCU (chociaż aktor grający Jarvisa pojawił się w tej roli w „Avengers: Koniec gry”…). Poza kanonem jest również serial „Agenci T.A.R.C.Z.Y.” emitowany przez tą samą stację, który z początku był traktowany jako część MCU i wielokrotnie odnosił się do wydarzeń z filmów. To, czy zostanie w przyszłości uznany za część Świętej Chronologii, jest pytaniem otwartym.

Ten dziwny przypadek „Loki” i „What If…?”.

Umiejscowienie tych dwóch serialu na osi czasu jest dość problematyczne. „Loki” rozgrywa sięde factopoza czasem (a pod koniec wręcz na skraju czasu) i związany jest z motywem multiwersum. W dodatku śledzimy tu dalsze losy innej wersji boga psot, który dzięki podróżom w czasie Avengersów zwiał po bitwie o Nowy Jork w 2012 r. z Tesseractem w dłoni, a potem został pojmany przez agentów Straży Ochrony Czasoprzestrzeni (Time Variance Authority, w skrócie TVA), do której potem dołączył.

Disney+ umieszcza jednak „Lokiego” na swojej liście nie zaraz po „Avengers”, tylko po „Avengers: Endgame” (zapewne po to, by ograniczyć spoilery i ból głowy fanów). Serial pojawia się jednak przed animacją „What If…?” (w której śledzimy losy wariantów znanych postaci) i innymi produkcjami, w których pojawia się motyw mulitiwersum, co ma sporo sens (to właśnie w serialu Toma Hiddlestona przeobrażono Świętą Chronologię będąca wytworem Tego, Który Trwa w wieloświat).

Nie mam przy tym wątpliwości, że oglądanie filmów Marvela w kolejności chronologicznej to proszenie się o spoilery.

Nie licząc kilku typowych prequeli, większość nowych produkcji kontynuuje wątki z poprzednich, a narrację spajają sceny po napisach — i to właśnie one mogą być potencjalnym źródłem spoilerów. Chociażby z tego powodu jestem przekonany, że nie ma tu co kombinować i korzystać z listy chronologicznej - no chyba, że planujemy obejrzeć całe MCU po raz drugi.

Moim zdaniem za pierwszym razem najlepiej oglądać filmy i seriale wchodzące w skład Marvel Cinematic Universe w takiej kolejności, w jakiej pierwotnie trafiały do widzów, w tym do kin i do streamingu i tutaj sytuacja jest już (względnie) prosta. MCU jest przy tym podzielone na składające się z pewnej liczby produkcji fazy, które to z kolei łączą się w sagi.

Pierwsze trzy z faz, które skupiły się na walce z Thanosem, nazywane są wspólnie Sagą Nieskończoności, podczas gdy na trwającą obecnie Sagę Multiwersum będą składały się fazy czwarta, piąta i szósta. Tutaj tym głównym przeciwnikiem bohaterów miał być Kang (a konkretnie wiele jego wariantów), ale możliwe, że zastąpi go Doktor Doom lub jakiś inny superzłoczyńca.

Wszystko to zmierza w końcu do „Avengers: Tajne wojny”. Ten film będzie ekranizacją komiksu, w którym na zgliszczach multiwersum powstała patchworkowa planeta Battleworld skonstruowana z fragmentów różnych uniwersów. Możliwe, że protagoniści z Ziemi-616 w ramach MCU zmierzą się tam z bohaterami z ekranizacji komiksów Marvela wytwórni Fox, w tym z X-Menami (lub ich wariantami).

Czytaj też: „Secret Wars” i co dalej? Czekam na „Avengers: Dzień Sądu” i wojnę Eternalsów z X-Menami

MCU i Saga Nieskończoności: podział na fazy i daty premier w USA

I faza MCU (6 filmów)

Iron Man, reż. Jon Favreau - 2 maja, 2008;
The Incredible Hulk (Incredible Hulk), reż. Louis Leterrier - 13 czerwca, 2008;
Iron Man 2, reż. Jon Favreau - 7 maja, 2010;
Thor, reż. Kenneth Branagh - 6 maja, 2011;
Captain America: The First Avenger (Kapitan Ameryka: Pierwsze starcie), reż. Joe Johnston - 22 lipca, 2011;
The Avengers (Avengers), reż. Joss Whedon - 4 maja, 2012.

II faza MCU (6 filmów)

Iron Man 3, reż. Shane Black - 3 maja, 2013;
Thor: The Dark World (Thor: Mroczny Świat), reż. Alan Taylor - 8 listopada, 2013;
Captain America: The Winter Soldier (Kapitan Ameryka: Zimowy żołnierz), reż. Anthony i Joe Russo - 4 kwietnia, 2014;
Guardians of the Galaxy (Strażnicy Galaktyki), reż. James Gunn - 1 sierpnia, 2014;
Avengers: Age of Ultron (Avengers: Czas Ultrona), reż. Joss Whedon - 1 maja, 2015;
Ant-Man, reż. Peyton Reed - 17 lipca, 2015.

III faza MCU (11 filmów)

Captain America: Civil War (Kapitan Ameryka: Wojna bohaterów), reż Anthony i Joe Russo - 6 maja, 2016;
Doctor Strange (Doktor Strange), reż Scott Derrickson - 4 listopada, 2016;
Guardians of the Galaxy Vol. 2 (Strażnicy Galaktyki Vol 2.), reż. James Gunn - 5 maja, 2017;
Spider-Man: Homecoming, reż. Jon Watts - 7 lipca, 2017;
Thor: Ragnarok, reż. Taika Waititi - 3 listopada, 2017;
Black Panther (Czarna Pantera), reż. Ryan Coogler - 16 lutego, 2018;
Avengers: Infinity War (Avengers: Wojna bez granic), reż. Anthony i Joe Russo, 27 kwietnia, 2018;
Ant-Man ant the Wasp (Ant-Man i Osa), reż. Peyton Reed - 6 lipca, 2018;
Captain Marvel (Kapitan Marvel), reż. Anna Boden i Ryan Fleck - 8 marca, 2019;
Avengers: Endgame (Avengers: Koniec gry), reż. Anthony i Joe Russo - 26 kwietnia, 2019;
Spider-Man: Far From Home, reż. Jon Watts - 2 lipca, 2019.

MCU i Saga Multiwersum: podział na fazy i daty premier w USA

IV faza MCU (7 filmów, 8 sezonów seriali i 2 specjalne prezentacje)

WandaVision, reż. Matt Shakman - od 15 stycznia do 5 marca 2021, serial (sezon 1);
The Falcon and the Winter Soldier(Falcon i Zimowy Żołnierz), reż. Kari Skogland - od 6 marca do 23 kwietnia 2021, serial (sezon 1);
Loki, reż. Kate Herron - od 9 czerwca do 14 lipca 2021, serial (sezon 1);
Black Widow(Czarna Wdowa), reż. Cate Shortland - 9 lipca 2021, film;
What If...?(A gdyby...?), reż. Bryan Andrews - od 11 sierpnia do 6 października 2021, serial (sezon 1);
Shang-Chi and the Legend of Ten Rings(Shang-Chi i legenda dziesięciu pierścieni), reż. Destin Daniel Cretton - 3 września 2021 r., film;
Eternals, reż. Chloe Zhao - 5 listopada 2021, film;
Hawkeye, reż. Bert & Bertie i Rhys Thomas - od 24 listopada do 22 grudnia 2021, serial (sezon 1);
Spider-Man: No Way Home(Spider-Man: Bez drogi do domu), reż. Jon Watts - 17 grudnia 2021, film;
Moon Knight, reż. Mohamed Diab, Justin Benson i Aaron Moorhead - od 30 marca do 5 kwietnia 2022, serial (sezon 1);
Doctor Strange in the Multiverse of Madness(Doktor Strange w multiwersum obłędu), reż. Sam Raimi - 6 maja 2022, film;
Ms. Marvel, reż. Adil El Arbi i Bilall Fallah, Sharmeen Obaid-Chinoy oraz Meera Menon - od 8 czerwca do 13 lipca 2022, serial (sezon 1);
Thor: Love and Thunder(Thor: Miłość i grom), reż. Taika Waititi - 8 lipca 2022, film;
She-Hulk: Attorney at Law (Mecenas She-Hulk), reż. Kat Coiro oraz Anu Valia - od 18 sierpnia do 13 października 2022, serial (sezon 1);
Werewolf by Night (Wilkołak nocą), reż. Michael Giacchino - 7 października 2022, specjalna prezentacja;
Black Panther: Wakanda Forever (Czarna Pantera: Wakanda w moim sercu), reż. Ryan Coogler - 11 listopada 2022, film;
The Guardians of the Galaxy Holiday Special (Strażnicy Galaktyki: Coraz bliżej święta), reż. James Gunn - 25 listopada 2022, specjalna prezentacja.

V faza MCU (jak dotąd 3 filmy i 4 sezony seriali)

Ant-Man and the Wasp Quantumania (Ant-Man i Osa: Kwantomania), reż. Peyton Reed - 17 lutego 2023, film;
Guardians of the Galaxy Vol. 3 (Strażnicy Galaktyki Vol. 3), reż. James Gunn - 5 maja 2023, film;
Secret Invastion (Tajna Inwazja), reż. Ali Selim - od 21 czerwca do 26 lipca 2023, serial (sezon 1);
Loki, reż. Justin Benson i Aaron Moorhead, od 5 października do 9 listopada 2023 serial (sezon 2);
The Marvels (Marvels), reż. Nia DaCosta - 10 listopada 2023, film;
What If…? (A co, gdyby…?), reż. Stephan Franck and Bryan Andrews - od 22 do 30 grudnia 2023 r, serial, sezon 2;
Echo, reż. Sydney Freeland i Catriona McKenzie - 9 stycznia 2024 - serial (sezon 1).

A co z tymi serialami produkowanymi dla Netfliksa?

W ramach serwisu Disney+ są one umieszczone na osi czasu Marvel Cinematic Universe, ale nie zostały dodane do kolekcji Sagi Nieskończoności, dlatego dla przejrzystości nie umieszczałem ich na powyższej liście - są dostępne w osobnej kolekcji o nazwie „The Defenders”. Nie ma tam jednak podziału na sezony, dlatego przygotowałem listę wszystkich wraz z datami ich premier (wszystkie odcinki udostępniane były zawsze tego samego dnia). Jest to jednocześnie lista chronologiczna:

A czy trzeba oglądać wszystkie filmy i seriale Marvela, żeby się połapać?

REKLAMA

Na szczęście nie, zwłaszcza w przypadku 4. fazy, w której powiązania pomiędzy poszczególnymi produkcjami nie są wcale takie silne, jak wielu fanów by oczekiwało - można oglądać je w zasadzie wyrywkowo i nic się nie straci (aczkolwiek może to się zmienić w przyszłości, gdy pojawią się kolejne produkcje). Jeśli chodzi zaś o fazy I-III, czyli Sagę Nieskończoności, to przygotowałem listę 10 produkcji, które można moim zdaniem spokojnie pominąć:

„Incredible Hulk”- historia Bruce’a Bannera, który po wystawieniu na działanie promieni gamma zmienia się pod wpływem gniewu w zielonego potwora;
„Iron Man 2”- Tony Stark pod koniec poprzedniego filmu poświęconego jego przygodom zdradził wszystkim, że jest zamaskowanym herosem, a teraz walczy o swoją firmę z biznesowym rywalem;
„Thor”- nordycki bóg tak naprawdę jest kosmitą i trafia na Ziemię, by walczyć z ogromnym golemem zagrażającym ludzkości;
„Kapitan Ameryka: Pierwszy Avenger”– młody amerykański patriota podczas II wojny światowej zostaje obiektem eksperymentu i zmienia się w super-żołnierza, ale przed zakończeniem starć zostaje zamrożony pod pokrywą lodowca na kilkadziesiąt lat;
„Thor: Mroczny świat”- bóg piorunów ze swoim bratem Lokim walczą z elfem Malekithem, a w międzyczasie szukają starożytnych artefaktów;
„Ant-Man”- były więzień dostaje strój pozwalający mu zmniejszać się na żądanie do rozmiaru mrówki, po czym rozpoczyna walkę z wrogą korporacją, aby wspomóc Hanka Pyma;
„Doktor Strange”- wybitny chirurg w wypadku traci czucie w rękach, a w poszukiwaniu ratunku udaje się na wschód, gdzie odkrywa świat magii;
„Strażnicy Galaktyki Vol. 2”- grupa wyrzutów spotyka się z Ego, czyli kosmicznym bytem będącym żywą planetą i zarazem ojcem Star-Lorda;
„Czarna Pantera”- nowy władca Wakandy cementuje swoją władzę i ujawnia światu istnienie swojego zaawansowanego technologicznie państwa;
„Kapitan Marvel” - opowieść o pilotce, która zdobyła supermoce i po uratowaniu Ziemi udała się w kosmos, aby chronić również inne planety.

REKLAMA

Tagi: Filmy o superbohaterachMarvelSuperbohaterowie

Najnowsze